Η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων προσφάτως, έθεσε σε σύντομη διαβούλευση ένα ογκωδέστατο νομοσχέδιο το οποίο επιχειρεί να ρυθμίσει κάθε πτυχή της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.  

Το πνεύμα του νομοσχεδίου συνολικά, καθώς και οι επιμέρους διατάξεις του βάλλουν κατά της δημόσιας και δωρεάν τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εισάγοντας στοιχεία και πρακτικές που διαρρηγνύουν βασικές αρχές της δημοκρατικής λειτουργίας και του αυτοδιοίκητου των ελληνικών πανεπιστημίων. 

Η Συνέλευση του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (στη συνεδρίασή της με αριθμ. 19/23.6.2022) συζήτησε διεξοδικά το προτεινόμενο νομοσχέδιο και έκρινε ομόθυμα ότι δεν υπηρετεί με κανέναν τρόπο την πρόοδο της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και δημιουργεί προϋποθέσεις κρατικής πατρωνίας και αγοραίων συνθηκών λειτουργίας των ΑΕΙ. Ως εκ τούτου, η Συνέλευση του ΤΕΠΑΕ, δηλώνει ότι εκφράζει εντόνως τις αντιρρήσεις στο πνεύμα και στα επιμέρους στοιχεία του νομοσχεδίου, αποδεχόμενη και υιοθετώντας πλήρως το ψήφισμα της Συνόδου Προέδρων και Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων όπως αυτό παρατίθεται ακολούθως:

«Η Σύνοδος Προέδρων και Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών συνήλθε το Σάββατο 18/6/2022, συζήτησε διεξοδικά το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και άλλες διατάξεις» και κατέληξε στις παρακάτω θέσεις.

Το ελληνικό Πανεπιστήμιο χαρακτηρίζεται διαχρονικά από τρία βασικά στοιχεία: είναι Δημοκρατικό, Ακαδημαϊκό και Δημόσιο. Με τις διατάξεις του υπό συζήτηση σχεδίου νόμου προσβάλλονται και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά στοιχεία.

Δημοκρατικό: Με άρθρα του σχεδίου νόμου το Πανεπιστήμιο αποδημοκρατικοποιείται, ενώ με άλλα πλήττεται το αυτοδιοίκητό του.

Ενδεικτικά: Για πρώτη φορά, μετά την περίοδο της επτάχρονης δικτατορίας, ο Πρύτανης δεν θα εκλέγεται με απευθείας εκλογική διαδικασία από το εκλογικό σώμα -το οποίο κακώς περιορίζεται στα μέλη ΔΕΠ-, αλλά θα επιλέγεται από το Συμβούλιο Διοίκησης μεταξύ των έξι εσωτερικών μελών του. Αντιπρυτάνεις και Κοσμήτορες δεν θα εκλέγονται, αλλά θα επιλέγονται από τον Πρύτανη και το Συμβούλιο Διοίκησης αντίστοιχα. Η Γενική Συνέλευση Σχολής καταργείται. Η Σύγκλητος αποψιλώνεται από αρμοδιότητές της, ενώ θα συγκροτείται από εκλεγμένα, αλλά και -επίσης για πρώτη φορά- από μη εκλεγμένα μέλη. Αποφάσεις στρατηγικού χαρακτήρα θα λαμβάνονται από ελάχιστους -έξι- πανεπιστημιακούς, καθώς και από τους πέντε εξωπανεπιστημιακούς του 11μελούς Συμβούλιου Διοίκησης, προσβάλλοντας έτσι το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο του ελληνικού Πανεπιστημίου, αυτοδιοίκητο το οποίο καταστρατηγείται και από τη δυνατότητα κατάργησης Τμημάτων με προεδρικό διάταγμα, χωρίς να απαιτείται η σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου.

Ακαδημαϊκό: Άρθρα του νομοσχεδίου αντιστρατεύονται τον ακαδημαϊκό χαρακτήρα του Πανεπιστημίου και οδηγούν στην υποβάθμιση και τελικά στη διάλυση των σπουδών.

Ενδεικτικά: Αποφάσεις αμιγώς ακαδημαϊκού χαρακτήρα θα λαμβάνονται από φυσικά πρόσωπα, τα εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης, που μπορεί να προέρχονται από διαφόρους επαγγελματικούς τομείς και να μην έχουν καμία απολύτως σχέση με ακαδημαϊκότητα. Τα βιομηχανικά διδακτορικά, με συγχρηματοδότηση από τη βιομηχανία και με συμμετοχή εκπροσώπου της στην τριμελή συμβουλευτική επιτροπή, θέτουν εν αμφιβόλω την ανεξαρτησία της έρευνας. Για πρώτη φορά νομοθετείται η δυνατότητα πλήρους ανάθεσης διδασκαλίας, και μάλιστα σε μεταπτυχιακό επίπεδο σπουδών, από μη κατόχους διδακτορικού τίτλου σπουδών, παραβιάζοντας διαχρονικό κανόνα ακαδημαϊκής λειτουργίας. Προωθείται πολυδιάσπαση σπουδών, με διάφορους νέους τύπους σπουδών, ποικίλης χρονικής διάρκειας (3,5 – 4 – 6 ετών) απολήγοντας όλες σε πτυχία επιπέδου 6, δημιουργώντας ανισότητες μεταξύ αποφοίτων, προσβάλλοντας επαγγελματικά τους δικαιώματα. Θεσμοθετείται η δυνατότητα παρακολούθησης -για ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο- μαθημάτων σε τμήμα που μπορεί να μην έχει καμία επιστημονική συνάφεια με το τμήμα φοίτησης και η εν συνεχεία συμπερίληψη αυτών των μαθημάτων για την λήψη πτυχίου από το τμήμα φοίτησης. Δεν προβλέπεται δημόσια χρηματοδότηση της πρακτικής άσκησης φοιτητών/τριών Παιδαγωγικών Τμημάτων, το κόστος αποζημίωσης βαρύνει τους φορείς υποδοχής, δηλ. τα σχολεία, καθιστώντας επισφαλή την διεξαγωγή της.

Δημόσιο: Άρθρα του νομοσχεδίου προωθούν περαιτέρω την με ιδιωτικοοικονομικούς όρους λειτουργία του Πανεπιστημίου και την κατάργηση του δωρεάν χαρακτήρα του.

Ενδεικτικά: Κατά τα πρότυπα των επιχειρήσεων, θεσμοθετείται θέση εκτελεστικού διευθυντή ο οποίος δεν μπορεί να είναι μέλος ΔΕΠ του Ιδρύματος. Συνυπολογίζεται η επιχειρηματική δραστηριότητα (συμμετοχή σε εταιρείες spin off) κατά τις διαδικασίες εξέλιξης και κρίσης μελών ΔΕΠ. Θεσμοθετούνται ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών με δίδακτρα, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για οριζόντια επιβολή διδάκτρων και στο προπτυχιακό επίπεδο σπουδών. Απελευθερώνονται τα δίδακτρα στα μεταπτυχιακά και υιοθετείται σιωπηρά ο κανόνας της αγοράς που ρυθμίζει την ζήτηση και τις τιμές. Θεσμοθετούνται επαγγελματικά μεταπτυχιακά ειδικά για προσωπικό ιδιωτικών φορέων, στη βάση διμερών συμβάσεων. Δεν προβλέπεται χρηματοδότηση για ΠΜΣ χωρίς δίδακτρα, πιέζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο προς την κατεύθυνση επιβολής διδάκτρων σε όλα τα ΠΜΣ. Γίνεται συνεχής αναφορά σε προσέλκυση ιδιωτικών πόρων, ενώ δεν υπάρχει καμιά αναφορά σε δημόσια χρηματοδότηση, προσέγγιση η οποία θίγει ιδιαίτερα τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες.

Συνοψίζοντας, η Σύνοδος Προέδρων και Κοσμητόρων Παιδαγωγικών Τμημάτων και Σχολών λαμβάνοντας υπόψη τις αρνητικές επιδράσεις που θα επιφέρει στα τρία προαναφερόμενα βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία του ελληνικού Πανεπιστημίου -τον Δημοκρατικό, Ακαδημαϊκό και Δημόσιο χαρακτήρα του- η τυχόν νομοθέτηση του εν λόγω σχεδίου νόμου, ομόφωνα το απορρίπτει επί της αρχής, ζητά την απόσυρσή του και την έναρξη ειλικρινούς και εποικοδομητικού διαλόγου του Υπουργείου με την πανεπιστημιακή κοινότητα και καλεί τα μέλη της να αναλάβουν πρωτοβουλίες ενημέρωσης απευθυνόμενες, τόσο προς την ίδια την πανεπιστημιακή κοινότητα, όσο και προς τις τοπικές κοινωνίες.»